Den Helder heeft als stad erg zwaar geleden onder de Tweede Wereldoorlog en werd zelfs de meest gebombardeerde plaats van Nederland. Nu de zwarte bladzijde van de Tweede Wereldoorlog steeds verder achter ons ligt komen er nieuwe impulsen om de herinnering aan deze zware maar belangrijke periode in onze geschiedenis levend te houden.
1. We beginnen de route bij Fort Kijkduin. Dit fort is onderdeel van de Stelling Den Helder, en deze stelling is een van de oudste nog aanwezige militaire verdedigingslinies in Nederland. Het is namelijk in opdracht van Keizer Napoleon Bonaparte gebouwd ter bescherming van de Marinewerf Willemsoord, waar we later in deze tocht ook nog langs komen.
2. Den Helder maakte deel uit van de Atlantikwall, die door de Duitse bezetter gebouwd werd in de 2de Wereldoorlog. Deze meer dan 5000 kilometer lange verdedigingslinie liep van Noorwegen tot Spanje. In de restanten van een indrukwekkend gebouw uit deze periode is hét Atlantikwall Centrum gevestigd. In het Atlantikwall Centrum wordt het verhaal vanuit verschillende perspectieven verteld.
3. Ook Fort Erfprins is onderdeel van de Stelling Den Helder. In de Tweede Wereldoorlog werd ook dit fort bezet door het Duitse Leger en Marine. Zij verbouwden de pas verbeterde kustbatterij om naar een FLAK-batterij (luchtafweer). Deze FLAK-batterij gaf de Engelse Luchtmacht dusdanig veel hinder bij hun pogingen om de Rijkswerf Willemsoord te bombarderen, dat men besloot om deze batterij eens van een gericht bombardement te voorzien.
4. Vanaf Fort Erfprins vervolgen we onze tocht richting het oosten. Onderweg, en door heel Den Helder, zult u herdenkingsstenen tegenkomen. Deze stenen worden door heel Den Helder geplaatst in de stoep voor het voormalige woonhuis van Joodse slachtoffers of Verzetsstrijders vanwaar ze werden gedeporteerd of vermoord in de Tweede Wereldoorlog.
5. Aan de rechterkant, voor het huis van Molengracht 7, zijn vier herdenkingsstenen geplaatst.
6. De Willemsoord was een rijkswerf, en ook deze werf hebben we te danken aan Napoleon Bonaparte. Hij gaf in 1811 de opdracht om de grootste marinebasis met werf van Nederland te bouwen. In 1822 werden de eerste bouwwerken voltooid. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ook deze werd bezet door de Duitsers, en maakte veel gebruik van de werf. Hierdoor werd het een belangrijk doelwit voor bombardementen. Hierbij vielen tientallen doden, waar op het terrein een monument voor is geplaatst.
7. Ook Fort Westoever behoort tot de Stelling Den Helder, en is rond 1825 gebouwd om het net aangelegde Noord-Hollands kanaal te verdedigen tegen aanvallen op de haven van Den Helder. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers een telefoon- en schuilbunker naast het fort. In 1954 is het fort overgenomen door de Koninklijke Marine. Zij bouwden in het fort een noodstroom dieselcentrale.
8. Dit fort werd in 1812 gebouwd door de Fransen onder de naam l’Ecluse. In 1814 kreeg het fort de naam Dirksen Admiraal, vernoemd naar Cornelis Dirkszoon, de burgemeester van Monnickendam tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Bij Fort Dirks Admiraal bevindt zich in een Duitse M151 Bunker het Bunkermuseum, (Helders Oorlogsmuseum).
9. We eindigen deze route bij deze begraafplaats om stil te staan bij de gevolgen van de oorlog. RK Begraafplaats St. Jozef is een algemene begraafplaats die nog steeds in gebruik is. Deze begraafplaats heeft een paar bijzondere gedeelten. Hier rusten namelijk ook slachtoffers van de Eerste- en Tweede Wereldoorlog, waaronder slachtoffers van bombardementen en Joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Den Helder vervoerd zijn naar de concentratiekampen.
