Den Helder heeft als stad erg zwaar geleden onder de Tweede Wereldoorlog en werd zelfs de meest gebombardeerde plaats van Nederland. Nu de zwarte bladzijde van de Tweede Wereldoorlog steeds verder achter ons ligt komen er nieuwe impulsen om de herinnering aan deze zware maar belangrijke periode in onze geschiedenis levend te houden.
Fort Kijkduin is van oorsprong een landfort. Het moest Den Helder verdedigen tegen vijanden die over de zanddijk Den Helder wilde binnen vallen. Het fort ligt op Kijkduin, toentertijd een van de hoogste duinen en een baken voor de scheepvaart. In 1996 is het fort grondig gerestaureerd. Sinds die tijd is het fort te bezoeken en vind je er een Noordzee-aquarium, een museum over de Stelling Den Helder met unieke stukken geschut, en een zoölogische expositie met onder andere het skelet van Chris de Potvis. Je kunt er ook trouwen, vergaderen of een evenement organiseren.
De Stelling Den Helder is een van de oudste nog aanwezige militaire verdedigingslinie´s in Nederland. De Stelling is in opdracht van Keizer Napoleon Bonaparte gebouwd ter bescherming van de Marinewerf Willemsoord.
Sinds 2015 is het mogelijk om te overnachten in een van de fortwachtershuisjes op het Fort Kijkduin. Achter de dikke muren van het tamboer van het fort waan je je een echte fortwachter. ’s Nachts kun je de zee horen en de wind huilt soms rondom het huisje. Een unieke ervaring! De Fortwachterswoning ligt op slechts 5 minuten lopen van het strand, en je zit middenin het fort zelf. Natuurlijk mag een inbegrepen uitstapje aan de rest van dit fort ook niet ontbreken!
Deze FL250 Flakgruppenkommandostand kreeg de bijnaam 'Kroontjesbunker' vanwege de vorm van de toren. In de bunker werden middels een glazen plotterwand de vliegbewegingen van vliegtuigen gecoördineerd en doorgegeven aan het luchtafweergeschut.
Jarenlang was het Administratiegebouw in Huisduinen een omstreden herinnering aan het oorlogsverleden van de stad Den Helder. Maar nu deze zwarte bladzijde steeds verder achter ons ligt, komen er nieuwe impulsen om de herinnering aan de betekenisvolle periode in onze geschiedenis levend te houden.
Fort Erfprins is een negentiende-eeuws fort ten westen van de Nederlandse stad Den Helder. Met een oppervlakte van 49 ha. is Erfprins het grootste fort van Nederland.
Het unieke complex Willemsoord, wat vroeger de scheeps- en onderhoudswerf voor de Koninklijke Marine was, is nu een prachtig monumentaal deel van Den Helder dat zich gaandeweg verder ontwikkelt tot open stadsdeel. De restauratie van Willemsoord heeft een groot aantal jaren in beslag genomen met als resultaat een schitterend cultureel erfgoed. Willemsoord huisvest een diversiteit aan ondernemers en nautische en culturele instellingen. Ook kunt u hier verschillende ruimten huren voor het houden van vergaderingen of seminars, van klein tot meer dan 3000 m2.
H.W.N. is een actieve watersportvereniging, met 120 ligplaatsen in het nautische hart van Den Helder. Gelegen naast een grote scheepswerf, vlak bij de haven voor de offshore, visserij en marine, is hier op nautisch gebied altijd wat te beleven. We hebben een mooi houten clubgebouw met kantine en sanitaire voorzieningen. ’s Zomers is de havenmeester er altijd om u te ontvangen en van dienst te zijn.
Het Marinemuseum is gevestigd op de Oude Rijkswerf, waar vroeger marineschepen werden gebouwd en onderhouden. Uniek is de onderzeeboot Tonijn, deze onderzeeboot kan van binnen bekeken worden.
Binnen de Stelling Den Helder is besloten dat er een pantserkustfort gebouwd moest worden op zandplaat de Harssens. Het wordt niet het enige pantserkustfort, maar wel een uniek fort in vorm en uitvoering. Voor de bezetting van het Helderse fort werd zelfs een apart regiment opgericht. Fort Harssens is uniek vanwege de grootste kanonnen die ooit op een fort hebben gestaan. In twee koepels stonden elk 2 kanonnen, met een diameter van 30,5 cm. Gericht op de vaargeul Molengat konden ze projectielen 7 kilometer ver weg schieten.De koepels werden bewogen door hydrauliek en konden 360 graden draaien.
Fort Dirksz Admiraal is gebouwd in 1811 als middelste fort in de Stelling van Den Helder. Het fort is vernoemd naar de ex-burgemeester van Monnickendam, Cornelis Dirkszoon, die admiraal was van de Noord-Hollandse vloot tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Op een vooruitgeschoven positie, in wat toen nog moerasgebied was, kon vanuit dit fort zowel fort Oostoever als Fort Erfprins beschermd worden.
1. We beginnen de route bij Fort Kijkduin. Dit fort is onderdeel van de Stelling Den Helder, en deze stelling is een van de oudste nog aanwezige militaire verdedigingslinies in Nederland. Het is namelijk in opdracht van Keizer Napoleon Bonaparte gebouwd ter bescherming van de Marinewerf Willemsoord, waar we later in deze tocht ook nog langs komen.
2. Den Helder maakte deel uit van de Atlantikwall, die door de Duitse bezetter gebouwd werd in de 2de Wereldoorlog. Deze meer dan 5000 kilometer lange verdedigingslinie liep van Noorwegen tot Spanje. In de restanten van een indrukwekkend gebouw uit deze periode is hét Atlantikwall Centrum gevestigd. In het Atlantikwall Centrum wordt het verhaal vanuit verschillende perspectieven verteld.
3. Ook Fort Erfprins is onderdeel van de Stelling Den Helder. In de Tweede Wereldoorlog werd ook dit fort bezet door het Duitse Leger en Marine. Zij verbouwden de pas verbeterde kustbatterij om naar een FLAK-batterij (luchtafweer). Deze FLAK-batterij gaf de Engelse Luchtmacht dusdanig veel hinder bij hun pogingen om de Rijkswerf Willemsoord te bombarderen, dat men besloot om deze batterij eens van een gericht bombardement te voorzien.
4. Vanaf Fort Erfprins vervolgen we onze tocht richting het oosten. Onderweg, en door heel Den Helder, zult u herdenkingsstenen tegenkomen. Deze stenen worden door heel Den Helder geplaatst in de stoep voor het voormalige woonhuis van Joodse slachtoffers of Verzetsstrijders vanwaar ze werden gedeporteerd of vermoord in de Tweede Wereldoorlog.
5. Aan de rechterkant, voor het huis van Molengracht 7, zijn vier herdenkingsstenen geplaatst.
6. De Willemsoord was een rijkswerf, en ook deze werf hebben we te danken aan Napoleon Bonaparte. Hij gaf in 1811 de opdracht om de grootste marinebasis met werf van Nederland te bouwen. In 1822 werden de eerste bouwwerken voltooid. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd ook deze werd bezet door de Duitsers, en maakte veel gebruik van de werf. Hierdoor werd het een belangrijk doelwit voor bombardementen. Hierbij vielen tientallen doden, waar op het terrein een monument voor is geplaatst.
7. Ook Fort Westoever behoort tot de Stelling Den Helder, en is rond 1825 gebouwd om het net aangelegde Noord-Hollands kanaal te verdedigen tegen aanvallen op de haven van Den Helder. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers een telefoon- en schuilbunker naast het fort. In 1954 is het fort overgenomen door de Koninklijke Marine. Zij bouwden in het fort een noodstroom dieselcentrale.
8. Dit fort werd in 1812 gebouwd door de Fransen onder de naam l’Ecluse. In 1814 kreeg het fort de naam Dirksen Admiraal, vernoemd naar Cornelis Dirkszoon, de burgemeester van Monnickendam tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Bij Fort Dirks Admiraal bevindt zich in een Duitse M151 Bunker het Bunkermuseum, (Helders Oorlogsmuseum).
9. We eindigen deze route bij deze begraafplaats om stil te staan bij de gevolgen van de oorlog. RK Begraafplaats St. Jozef is een algemene begraafplaats die nog steeds in gebruik is. Deze begraafplaats heeft een paar bijzondere gedeelten. Hier rusten namelijk ook slachtoffers van de Eerste- en Tweede Wereldoorlog, waaronder slachtoffers van bombardementen en Joodse inwoners die tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Den Helder vervoerd zijn naar de concentratiekampen.
