Bekijk alle 4 foto's
Een natuurboer heeft zorg voor een gezonde Bodem, Akkervogels, Rietsloten en Veldstruweel. Een landschapsboer heeft oog voor kenmerkende elementen als dijken, open polders, cultureel erfgoed en fraai in het landschap ingepaste, moderne bedrijfsgebouwen. Via boerenwandelpaden laat het boerengezin je ervan genieten. Eendenkooien, wierden, slingerende wegen en maren passen in het landschapsbeeld.
Uiteraard is een duurzame bedrijfsvoering randvoorwaarde voor landschapsinclusief boeren. In deze wandelroute laten we je kennismaken met de natuur en het landschap wat deze boeren maken. Ontdek en bewonder! En koop het eten van deze boeren. Uiteindelijk is het simpel: je krijgt het landschap wat je verdient!
Let op: deze wandelroute loopt over offroad wandelpad en niet over een verhard wandel- of fietspad. De exacte locatie van de onderstaande tussenstops wijkt hierdoor sterk af.
Een landmerk is een uitkijkpost in het landschap. In Hornhuizen heb je het mooiste uitzicht van uit de toren van de kerk. Vandaar kijk je zo ver je kunt over Waddenzee en Polderland.
De naam Horaholm is een samentrekking van Hora en Holm. Hora is afkomstig van de oude naam van Hornhuizen: Horahusem. Holm betekent hoog stuk land.
Als je Horaholm voorbij bent gefietst en je stopt nog een keer om de oostkant van het bedrijf te bekijken zie je de andere kant van het groot, imposant, maar landschappelijk goed ingepaste gebouw.
Als je aan komt fietsen zie je aan je rechterkant de bedrijfsgebouwen van Horaholm opduiken. Aan de linkerkant, met aan de horizon de Waddenzeedijk, zie je de landerijen van het bedrijf.
Een dobbe is aangelegd als drinkplaats voor vee. De juiste diepte was daarbij van groot belang, want vee had zoet water nodig. Een paar centimeter te diep en je hebt zilt water. Deze akkerbouwer beheert deze dobbe thans als kenmerkend landschapselement.
De eerste dijk die je tegenkomt is de oude dijk aangelegd in 1354. Deze dijk beschermde vroeger de bewoners tegen het zeewater. Maar niet altijd, soms ging het mis! Bij de Kerstvloed van 1717 brak de dijk op veel plekken door.
Aan de randen van het pad groeien Bramen, Meidoorn, Hondsroos, Egelantier en Boswilg die zorgen voor een Walhalla voor insecten!
Op het bedrijf vindt je diverse rietsloten en watergangen. Deze boeren laten regelmatig het riet in de sloten staan. In het najaar maken ze dan niet de sloten schoon, wat lang wel de gewoonte was. Het oude riet blijft dus staan. Vogels profiteren daarvan!
Deze polder heet de Julianapolder en is tot stand gekomen in 1923 toen het buitendijkse gebied dat grensde aan de boerderijen werd ingedijkt. Vanaf zowel huidige zeedijk als de slaperdijk kun je ver uitkijken over de uitgestrekte, weidse polder.
De vruchtbare zeeklei vol met mineralen bepaalt de ‘smaak van de streek’. ‘Terroir’ noemen ze dat: de grondsoort bepaalt de smaak van de streekproducten.
Je komt op je wandeltocht verschillende soorten gewassen tegen: hoofdgewassen en groenbemesters. De plaats waar ze groeien is ondermeer afhankelijk van de grondsoort, zwaardere of lichtere zeeklei (zavel), en de gewasrotatie.
Gewasrotatie tussen de verschillende percelen is heel belangrijk voor een biologische akkerbouwer. Anders wordt de grond en het gewas ziek. De bioboer kiest ervoor om geen chemische bestrijdingsmiddelen in te zetten.
Harm en Erwin Westers zijn pioniers op het gebied van niet-kerende grondbewerking. Ze voeren een minimale grondbewerking uit. Ploegen en spitten doen ze op het bedrijf niet.
Gezonde Grond is voor een bioboer van levensbelang. Groenbemesters zorgen hiervoor. Grond is de basis van alle biodiversiteit! Bevordering van bodemleven, -structuur en verhogen van organisch stofgehalte staan centraal.
Nog een ‘geheim’ van deze boeren is dat ze werken met Kruidenfermenten. Deze maken ze zelf. Fermenten helpen de bodemorganismen om de in de bodem gewerkte groenbemesters, beter en sneller te verteren.
Om geen verdichting te krijgen werken de boeren met permanente rijpaden tussen de stroken. Streven is hierbij dat 90% van de bodem op deze wijze niet wordt bereden. De teeltbedden voor de gewassen wil de boer kruimelig houden!
Als je eens een paar dagen bij zo’n bedrijf rondkijkt dan ben je voor goed genezen van het idee dat biologische landbouw iets is voor geitenwollen sokken! Bij Horaholm kun je volop technische innovaties en moderne technieken zien.
De investering in de bodem wordt in de loop der jaren langzaamaan zichtbaar. Door meer bodemleven treedt een verbetering van de bodemstructuur op en een verhoging van het humusgehalte. De grond krijgt een betere draagkracht en wordt bruiner en kruimiger.
De groenbemesters, zoals klaver, luzerne, zonnebloemen en Phacelia zijn een lust voor het oog. Ze hebben een grote aantrekkingskracht op Insecten. Phacelia bijvoorbeeld wordt niet voor niks ook wel bijenbrood, bijenvoer of bijenvriend genoemd.
De boerenlandvogels profiteren enorm van de natuurinclusieve aanpak. Voor alle dieren zijn altijd drie zaken in ieder geval van belang: Voedsel, Voortplanting en Veiligheid. Kieviten bijvoorbeeld profiteren enorm.
Bij de oogst loeren de zeemeeuwen op voedsel. Ze zijn dan in groten getale aanwezig. Dit geeft aan dat de grond vol met Rode regenwormen zit. Ook als het regent zul je veel meeuwen op het land zien, omdat ze dan gemakkelijk de wormen kunnen verorberen!
Op weg naar de dijk zie je een oude drinkdobbe voor het vee, net als bij de slaperdijk. Deze dobbe ligt in het verlande deel van Feddema’s plas, het kleine meertje dat achter het struikgewas ligt.
De Feddema’s plas is in 1924 ontstaan, omdat er voor de inpoldering van de Julianapolder klei nodig was. Het ontstane gat liep vol met water en werd aan zijn lot overgelaten, waardoor er een waardevol brak natuurgebiedje ontstond.
De huidige Waddenzeedijk waar in 1923 een begin mee werd gemaakt wordt ook wel de waker genoemd. Hij is ruim 9 meter hoog. Op de dijk zie je vaak schapen lopen. Schapen staan bekend om hun ‘gouden voetjes’.
Als je dit hele verhaal hebt gehoord zul je vast vinden dat deze boeren voor al hun inspanningen een hogere productprijs mogen vragen. Vanwege de hogere kwaliteit van het voedsel!
Ook als je terugloopt langs hetzelfde pad zul je het toch weer heel anders ervaren. Het cultuurlandschap is zo gemaakt door deze boeren dat je elke keer als je er loopt weer nieuwe dingen ervaart.
Ook als je terugloopt langs hetzelfde pad zul je het toch weer heel anders ervaren. Het cultuurlandschap is zo gemaakt door deze boeren dat je elke keer als je er loopt weer nieuwe dingen ervaart. Je kunt er op de terugweg ook voor kiezen om de Voorland Groningen App wandeling 1. Hornhuizen, Zout en Zoet, te downloaden. Je kunt dan luisteren naar een interview met architect Haiko Meijer (Onix) die de nieuwe, prachtig in het landschap ingepaste, bewaar- en verwerkingsschuur van Horaholm heeft ontworpen.
Of je kunt ook zonder app er nog een lange Waddenwandeling van maken om terug te gaan naar Horaholm. Via het Wandelnetwerk van Routebureau Groningen kun je online een langere route volgen via knooppunten. https://routesingroningen.nl/routes/?network=true&transport=walking
Hier op meetstation Lutjewad meet de Rijksuniversiteit Groningen de gehaltes CO2 in de lucht. Zij doen dit hier omdat dit de plek is in Nederland met de schoonste lucht. Het station is onderdeel van een Europees netwerk om de langdurige trend van broeikasgasconcentarties te monitoren.
Vanaf de huidige zeedijk kun je ver uitkijken over de kwelders en het Wad. Een kwelder is een niet-ingedijkte aanslibbing, die onder normale omstandigheden niet meer onder water loopt.
Om op de Sijpkens kwelder te komen wandel je over de dijk bij Noord-Bromo. Je vindt er een bankje dat Klaas Sijpkens heeft neergezet op zijn perceel. Vanaf het bankje kijk je uit over de immense ruimte van de Waddenzee. Je ziet Schiermonnikoog zelfs liggen.
Uniek gelegen, aan de voet van de Waddenzeedijk. Rondom uitzicht voer de Westpolder. Direct achter de dijk het schitterende Groninger kwelder gebied, onderdeel van Waddenzee Werelderfgoed.
Om vanuit Noord Bromo richting Nieuw Bromo te komen, waar WaddenMax thans boert, ga je een stukje off the road langs het Waddenwandel-pad en vervolgens wandel je (met de fiets aan de hand) via de kavelpaden door de uitgestrekte landerijen waar de melkkoeien van WaddenMax vanaf het voorjaar weiden.
WaddenMax is het biologisch dynamische melkveebedrijf van de Familie Van Tilburg bij Hornhuizen.
Landelijk logeren in riant en sfeervol appartement (100 m2) gelegen boven de paardenstal en huisgalerie van gerestaureerde woonboerderij uit 1853. Met wijds uitzicht over het Hogeland en op de oude zeedijk. Vlakbij Waddenzee en Lauwersmeer.
Wongema is een herberg in Hornhuizen waar je kunt slapen, eten, niks doen of werken. Alleen of met een groep. Zo lang of kort als je wilt. We zijn op zaterdag en zondag open van 10-17 uur, het hotel is altijd open. Op onze website zie je meer.
