Oldambt: de Graanrepubliek

Het Oldambt is het land van graan en eindeloze horizonten. Van de enorme herenboerderijen met hun slingertuinen. Het is ook het land van contrasten. In het landschap en lange tijd ook in de samenleving.


Leestijd: ongeveer 5 minuten

Het gouden graan

Wie Oldambt zegt, zegt graan. Maar tot 1766 hielden de boeren langs de Dollard vooral koeien. In dat jaar werd het gebied getroffen door de runderpest, die de veestapel in een aantal jaar uitroeide. Nieuwe koeien waren een enorme investering. Daarom stapten de boeren over op graan. Een gouden greep. 

Voor het eind van de eeuw, in de Franse tijd, steeg de graanprijs tot astronomische hoogten. Land was er goedkoop. Wat je als boer won op de Dollard, mocht je tot je bezit rekeningen. Arbeid was goedkoop. De bevolking groeide snel en al die monden moesten worden gevoed. Een mix van omstandigheden die de graanboeren steeds rijker maakte en de landarbeiders armer. Niet voor niets ontstond hier later de ‘rode driehoek’, zoals de communistische dorpen Finsterwolde, Beerta en Nieuweschans vaak werden genoemd. Het verklaart ook waarom hier een nieuwe communistische partij werd opgericht toen de landelijke CPN opging in Groen Links.

Graansmaaklaboratorium

De Graanrepubliek kreeg landelijk bekendheid door het boek van Frank Westerman uit 1999. Westerman schreef over de opkomst en ondergang van de graanbaronnen en de invloed van de Groninger landbouwminister en Eurocommissaris Sicco Mansholt (1908 – 1995), een zoon van socialistische herenboeren. Zijn vader was Statenlid en gedeputeerde voor de SDAP (Sociaal Democratische Arbeiderspartij) en zijn moeder, Wabien Mansholt-Andreae, was een van de eerste vrouwelijke politicologen van Nederland. Als Eurocommissaris legde Mansholt de basis voor het gemeenschappelijke Europese landbouwbeleid.

De laatste jaren is er in de graanrepubliek weer een bescheiden revolutie gaande. Dit keer gaat het niet om arm versus rijk, maar om de transitie van de landbouw. Een aantal graanboeren werkt aan duurzaam voedsel. Een nieuwe, (h)eerlijke voedselketen, in harmonie met de natuur. Daarvoor verbouwen ze onder meer oude graansoorten die zorgen voor meer en rijkere smaken. 

Het hoofdkwartier van deze landbouwrevolutie ligt in Bad Nieuweschans. De oude stoomlocomotievenloods gaat hier vanaf de zomer van 2021 onderdak bieden aan een coöperatie waarin boeren samenwerken met smaakmakers. Je vindt er onder meer een bakkerij, een destilleerderij en een mouterij. Ontdek het Graansmaaklaboratorium in de mooi gerenoveerde oude remise van Bad Nieuweschans.

Wandelroute: De Graanrepubliek

Beleef de Graanrepubliek van Frank Westerman met de route langs herenboerderijen van de graanbaronnen. Ervaar de weidsheid en de contrasten van het gebied.

Afstand: 17,8 kilometer | Duur: 3 uren en 34 minuten

Bekijk de route!

Meer ontdekken? - De leukste locaties in Oldambt

Verder lezen? - Ontdek ook deze verhalen over een Ode aan het Landschap

Mis niets!

Ontvang het laatste nieuws, de mooiste verhalen en de leukste routes van VisitWadden.