Vierdubbeldoelschaap
Categorieën
-
Toen en nu
Texel en lammeren
De Texelaar wordt gehouden voor vier doelen: wol, vlees, melk en het landschap. De trots van Texel begraast de dijken, polder en natuurgebieden én de tuunwallen. Het schapenras is daarmee onmisbaar voor het landschapsonderhoud. En dan is het ook nog eens een publiekstrekker voor bezoekers. De Vereniging Schapen Eiland Texel is opgericht om ervoor te zorgen dat het schaap in het weiland te zien blijft. De leden houden zich aan strenge uitgangspunten. Ze werken alleen met Texelaars van geboorte, de lammeren gaan zo snel mogelijk naar buiten en blijven 100 dagen bij de moeder in de weide.
Tuunwallen
Texel en het Texels schaap (‘de Texelaar’) horen bij elkaar. Schapen en lammetjes zijn al eeuwen bepalend voor het landschap van het Waddeneiland. En wie wordt er niet blij van huppelende lammetjes in de wei in het voorjaar. Dankzij een goed leven in de wei is het lam gezond.
Wolvee
Overigens kwam lamsvlees pas laat op het menu op Texel. Schapen werden gehouden voor de wol en de kaas. Wolvee at je niet. Tegenwoordig is het een geliefd streekproduct. Dat leidt er helaas soms ook toe dat lamvlees ‘van de overkant’ (eilands voor vaste wal) als Texels lamsvlees over de toonbank gaat. Maar met een echt stukje lamsvlees of schapenkaas, help je het Texelse landschap met zijn schapen behouden.
Tuunwallen
Het Texels schaap is deel van het Texelse landschap, met zijn kenmerkende tuunwallen. Deze ontstonden in de zestiende eeuw toen de gemeenschappelijke weide op de Hoge Berg geleidelijk over de boeren werd verdeeld. De boeren grensden hun weidegrond af met opeengestapelde graszoden. Door de tuunwallen af te grazen, voorkomen de schapen dat de vakkundig opgebouwde muurtjes verwilderen.
Schapenboeten
Net zo kenmerkend als de tuunwallen, zijn de Texelse schapenboeten. Deze ‘halve’ schuren zie je kris kras in het landschap. Vroeger werden ze gebruikt voor de opslag van hooi. Ze liggen altijd met hun ‘kont’ naar het zuidwesten, de richting waaruit de wind het vaakst komt. Zo konden de boeren uit de wind werken. Omdat veel boeren verspreid over het eiland land hadden, weidden zij hun schapen niet altijd in de directe omgeving van hun boerderij. Dan was zo’n opslagplek op het land handig.
Met de ruilverkavelingen en de schaalvergroting in de landbouw, verloren veel schapenboeten hun functie. Daarmee dreigden ze uit het landschap te verdwijnen. Van de ruim 200 boeten die het eiland ooit telde, zijn er nu nog zo’n 70 over. Een aantal daarvan is een aantal jaar geleden gerestaureerd met behulp van het Waddenfonds. Nog maar een enkele schapenboet wordt gebruikt voor hooiopslag. De meeste kregen een nieuwe functie, als trouwlocatie bijvoorbeeld of als ‘kunstboet’. Daarmee zijn ze wel behouden voor het landschap.
Kop tot kont
De tuunwallen en schapenboeten staan voor een mooi Texels streekproduct. Als de lammeren ten minste honderd dagen op de wei hebben doorgebracht, en ook zelf gras hebben gegeten, worden ze op het eiland geslacht. Geen lange reis dus vol stress. De complete lokale keten is aanwezig op Texel zelf. Chefs worden uitgedaagd ook het hele lam te gebruiken. Dat levert mooie streekproducten op, die bij diverse boerderijwinkels te krijgen zijn. De wol wordt gebruikt voor onder meer kleden en keukentextiel als pannenlappen, maar vooral voor inmiddels bekende Texeler dekbedden. Van het wolvet worden huidverzorgingsproducten gemaakt. Er gaat kortom niets verloren. Veel duurzamer kun je het daarmee niet krijgen.
Meer Landbouw & Visserij? - Ontdek ook deze verhalen
-
Reis van de aardappel
Reis van de aardappel
De aardappel: een product dat veel mensen niet snel zullen associëren met het waddengebied. In de Reis van de Aardappel maken we kennis met de boer die zijn leven heeft gewijd aan dit belangrijke product én lichten we de verschillende fases uit.
-
Landbouw en visserij
Landbouw en visserij
De eerste bewoners van de Waddenkust kwamen van de hoger gelegen zandgronden. Anders dan je in een delta misschien zou verwachten, waren het dan ook vooral boeren. De visserij kwam eigenlijk pas op toen land en zee door dijken waren gescheiden.
-
Het neusje van de zalm
Het neusje van de zalm
De moderne visserij met zijn grote schepen en zware vistuig roept geen beeld op dat past bij een natuurlijk Werelderfgoed. Gelukkig kun je tegenwoordig in de Waddenhavens ook kiezen voor een duurzaam alternatief.
-
Zoetwaterschaarste
Zoetwaterschaarste
Als er iets vanzelfsprekend leek in Nederland, was het voldoende water. Of liever, voldoende zoetwater. We spoelen zelfs onze wc door met perfect drinkwater. Na vier droge zomers in vijf jaar groeit het besef dat zoetwater geen gegeven is.