“We leven in symbiose met de Wadden”
Categorieën
-
Reis van de aardappel
De aardappel: een product dat veel mensen niet snel zullen associëren met het waddengebied. Toch is het één van de meeste belangrijke wereldwijde exportproducten. Je zou de Waddenkust van Friesland, Noord-Holland en Groningen haast kunnen zien als de kraamkamer van de aardappelteelt. Wat maakt de aardappel van de Wadden zo bijzonder? In de Reis van de Aardappel maken we kennis met boer Teun de Jong die zijn leven heeft gewijd aan dit belangrijke product én lichten we de verschillende fases van de aardappel uit.
Leestijd: ongeveer 10 minuten.
"Er was geen droog brood te verdienen."
“Mijn overgrootvader was een man met moed”, vertelt de Teun de Jong trots. We spreken de 61-jarige aardappelboer op een zonnige dinsdagmiddag op zijn boerderij in Sint Annaparochie. Na een flinke slok van zijn koffie - ongetwijfeld niet de eerste van de dag - vertelt Teun kort over de lange voorgeschiedenis van de boerderij. “Ik ben inmiddels de vierde generatie die deze plek runt. Mijn overgrootvader is hier in 1895 begonnen als pachter. Dat was juist op een moment dat er geen droog brood te verdienen was met landbouw.”
125 jaar oud familiebedrijf
Toch werd het aangedurfd om de boerderij te pachten. Het zou vele periodes van crisis overleven, waaronder de Tweede Wereldoorlog. “Mijn grootvader zorgde ervoor dat er mensen ondergedoken konden zitten in het strohok. Dit werd dan afgezet met peper om de Duitse Herders te misleiden.” Veel anekdotes over de 125-jarige geschiedenis van zijn boerderij laat Teun niet los. De blik heeft hij liever op het heden en de toekomst. Zelf kon hij naar eigen zeggen verschillende kanten op met zijn beroepskeuzes. Desalniettemin: “Het boerenvak trekt toch altijd wanneer je er zelf uit komt.”
Verschillende producten
We introduceerden Teun als aardappelboer maar daar doen we hem eigenlijk mee tekort. Akkerbouwer past beter. Op de akkers van zijn boerderij worden namelijk in de loop der jaren verschillende producten verbouwd, zoals graan en suikerbieten. De meeste suiker wordt geleverd aan de voedingsmiddelenindustrie, die het gebruikt in verschillende producten. De afname hiervan ligt hoog omdat het vooral gebruikt wordt voor kant-en-klare maaltijden. “Hoe meer je laat bezorgen door die jongens en meisjes met rugzakken op de fiets, hoe meer suikers je eet”, stelt Teun. “Het is niet anders, mensen kiezen sneller voor de luie optie. Lokaal eten is zoveel beter voor je eigen gezondheid."
Pootaardappelen
Dit verhaal draagt echter niet voor niets de titel Reis van de Aardappel. Het is de zogeheten core business van Akkerbouwbedrijf De Jong: de pootaardappel. Maar wat ís een pootaardappel precies? Het zijn eigenlijk doodnormale aardappelen, alleen zijn deze niet bedoeld voor consumptie. Op de schil zijn ze voorzien van ‘ogen’ van waaruit nieuwe aardappelen kunnen groeien. Pootaardappelen kan je dus zien als de basis voor eetbare aardappelen. En deze hebben een vruchtbare grond én gezond klimaat nodig. Laat daar de Waddenkust nou een perfecte plek voor zijn. “De aardappel is heel gevoelig voor plantenvirussen”, legt Teun uit. “En ieder virus heeft een overbrenger nodig. Dat weten we tegenwoordig maar al te goed. Bij plantenvirussen is dat de bladluis, waar je hier aan de kust een stuk minder van hebt.”
Vruchtbare kleigrond
De vruchtbaarheid heeft de Waddenkust te danken aan de kleigronden. Deze zijn rijk aan mineralen en daardoor het meest vruchtbaar. Een groot nadeel voor de boeren langs de kust is alleen de hoeveelheid extra werk. De kleigrond is namelijk een stuk stugger en daarmee lastiger om fijn te hakken. De zaden of aardappelen hebben een fijn gehakte grond nodig om goed te kunnen kiemen. Het resultaat van dat harde, extra werk is echter wel een wereldwijd populaire aardappel. “Het waddengebied is de kraamkamer van veel aardappelteelt”, vertelt Teun. “Dit gebied biedt veel voedingswaarden en dat is heel bijzonder. We leven hier dus in symbiose met de Wadden. Los van dat zijn het gewoon weilanden hier, hoor.”
Belangrijke export: lokaal en internationaal
Welke fases de (poot)aardappel doorloopt, lichten we nog voor je uit. Een feit is dat wanneer het z’n fases heeft volbracht, er een belangrijk exportproduct op tafel ligt. Overal ter wereld wil men de aardappel van het waddengebied afnemen. In het geval van Akkerbouwbedrijf De Jong is dat vooral de markt in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Dichter bij huis houdt de familie De Jong zich bezig met een klein bedrijfje voor lokale producten. “Wanneer er iemand op ons erf komt, moet diegene hier wel een zak aardappelen kunnen kopen.”
Wat is de reis van de aardappel? - Ontdek de verschillende fases van de aardappel
Meer Landbouw & Visserij? - Ontdek ook deze verhalen
-
Vierdubbeldoelschaap
Vierdubbeldoelschaap
De Texelaar wordt gehouden voor vier doelen: wol, vlees, melk en het landschap. De trots van Texel begraast de dijken, polder en natuurgebieden én de tuunwallen. Het schapenras is daarmee onmisbaar voor het landschapsonderhoud.
-
Landbouw en visserij
Landbouw en visserij
De eerste bewoners van de Waddenkust kwamen van de hoger gelegen zandgronden. Anders dan je in een delta misschien zou verwachten, waren het dan ook vooral boeren. De visserij kwam eigenlijk pas op toen land en zee door dijken waren gescheiden.
-
Het neusje van de zalm
Het neusje van de zalm
De moderne visserij met zijn grote schepen en zware vistuig roept geen beeld op dat past bij een natuurlijk Werelderfgoed. Gelukkig kun je tegenwoordig in de Waddenhavens ook kiezen voor een duurzaam alternatief.